جوز هندی

جوز بویا یا جوز بوا یا جوز هندی ، دانه های تقریبا کروی شکل باپوسته سخت برنگ قهوه ای روشن است که بر روی آن شبکه ای از خطوط سفید دیده می شود مغز دانه سطحی چین دار داشته و برنگ خاکستری مشاهده می شود . جوز هندی با نام علمی Myristica fragrans Houtt  از تیره میریستیکاسه بدست می آیند .  میوه درخت جوز بویا به طور کلی از دو نوع ثمر که از نظر طبی و خواص دارویی مورد توجه میباشند تشکیل شده است، یکی مغز هسته که به انگلیسی نات مگ گفته می شود و دیگری جدار نازک خشبی توری خارجی هسته که در اصطلاح طب سنتی « بسباسه » و به انگلیسی میس نامیده میشود . طبع جوز هندی ، خواص جوز هندی ، مقدار مصرف جوز هندی ، هشدارها ، مضرات جوز هندی ، تداخلات و نگهداری جوز هندی به اختصار در زیر آورده شده است . لطفا قبل از خرید جوز هندی به توضیحات محصول توجه فرمایید .

درخت جوز هندی :

درخت جوز هندی یا جوز بویا درختی است دو پایه به بلندی ۱۰ – ۲۰ متر ، همیشه سبز ، با شاخه های پراکنده ، پوست تنه آن خاکستری تیره، گلهای آن زنگوله ای شکل کوچک زرد است. برگهای آن بیضی ، نوکتیز ، موجدار، چرمی سبز براق شبیه برگهای نارنج ، طول برگها در حدود ۱۰ سانتیمتر ، رنگ سطح فوقانی آن سبز تیره و رنگ سطح تحتانی آن سبز کمرنگ است.

میوه جوز هندی :

میوه این درخت که معمولا در حدود شش ماه پس از ظهور گلها میرسد، شبیه زردآلو به رنگ زرد لیمویی تا قهوهای روشن و وقتی که کاملا رسید معمولا از وسط ترک میخورد و از شکاف ترک آن جدار خشبی شفاف و درخشان و مخملی توری شکل ناصاف هسته که همان بسباسه یا میس است دیده میشود. این جدار، یک عدد هسته قهوه ای رنگ روغنی را که همان جوز هندی میباشد دربرگرفته است. هسته تخم مرغی شکل و معطر گیاه یا نات مگ در حدود ۴ سانتیمتر طول و ۱ – ۱٫۵ سانتی متر عرض دارد و قشر خارجی بسیار معطر و شکننده آن یعنی بسباسه یا میس در حدود  ۱ – ۲ میلی متر ضخامت دارد و وقتی خشک شد به رنگ زرد قهوه ای درمیآید .

خشک کردن میوه جوز هندی :

معمولا پس از برداشت میوه ها که از سالهای هفتم به بعد آغاز میشود، ابتدا قسمت پوشش خارجی یا جدار خارجی هسته که همان بسباسه است با چاقو و با دست برداشته و آن را در مدت ۱۰ – ۱۵ روز در جریان هوا در آفتاب قرار میدهند که خشک شود. پس از خشک شدن رنگ آن از زرد به قهوه ای تبدیل میشود. پس از کندن این جدار خارجی، هسته آن را جداگانه به مدت ۴ – ۸ هفته در جریان آفتاب و هوا قرار میدهند که بتدریج خشک شود. ضمن این ۴ هفته در اثر خشک شدن مغز هسته، پوست سخت هسته از آن جدا میشود و در اثر ضرباتی که به هسته وارد میکنند پوست سخت آن را شکسته و مغز آن که همان نات مگ است خارج میشود و آن را نگهداری مینمایند .

پس به عبارت ساده تر میوه جوز بویا دارای سه قشر است. قشر اول قشر خارجی گوشتی که پس از رسیدن میوه شکاف میخورد. قشر دوم که ترک ترک است ، تازه آن قرمز و چون خشک شود زرد میشود، این قشر را بسباسه گویند و سرانجام قشر سخت نازک و قهوه ای رنگ که مغز هسته را فراگرفته و مغز که همان نات مگ است در داخل آن قرار دارد .

طبع جوز هندی :

گرم و خشک

خواص جوز هندی :

• ضدمیکروب
• ضداسهال
• رفع کننده اسهال خونی
• مفید برای مشکلات روماتیسمی
• ضد گرفتگی و اسپاسم عضلانی (کرامپ)*
• مفید برای التهاب غشا مخاطی*
• ضد نفخ*
• ضد استفراغ*
• مفید برای ضعف جنسی و جسمی*
• مفید برای ضعف بینایی*
• مفید برای بی‌خوابی*
• وبا*
• تقویت کننده کبد
• تقویت کننده معده
• تقویت کننده طحال
• مدر
• مفید در درمان سل
• بهبود دهنده گوارش
• خوشبو کننده دهان

توجه :

موارد ستاره دار * نیازمند به مطالعه بیشتری هستند .

منع مصرف جوز هندی :

مصرف جوز هندی در دوران بارداری ممنوع می باشد.

مضرات جوز هندی :

تا کنون هیج عارضه جانبی از مصرف به جا و درست جوز بویا گزارش نشده است مگر در مواری درماتیت تماسی آلرژیک به همراه داشته است .

مصرف بیش از حد :

خوردن ۱ تا ۳ عدد ( حتی کمتر از آن ) به دلیل تغییر صورت گرفته بر مشتقات فنیل پروپان موجود در جوز بویا  در بدن ممکن است موجب ایجاد مشتقات آمفتامین شده در نتیجه منجر به تشنگی شدید ، تهوع ، سرخی و التهاب صورت و اختلالات هوشیاری ( اضطراب ، بی حالی ، توهم شدید ) گردد .

درمان مسمومیت جوزبویا :

 می بایست معده فرد مسموم شده با جوز بویا با ایجاد استفراغ تخلیه گردد یا معده شستشو گردد .

مقدار مصرف :

جوشانده:  روزانه ۵۰ تا ۲۰۰ میلی لیتر ۱تا ۲ بار در روز

پودر: ۰٫۳ تا ۱ گرم نمی بایست مصرف آن از ۳ بار در روز تجاوز کند

توجه به این نکته ضروری است :

تصور این که «داروی گیاهی اگر نفع نداشته باشد، ضرر نیز ندارد»، بر هیچ پایه‏ ی علمی استوار نیست. لذا توصیه می‌شود که در صورتی که خواستار استفاده از گیاهان دارویی می باشید حتماً با متخصص مشورت نمایید و اقدام به مصرف خودسرانه ننمایید .

برگرفته از :

مرجع گیاهان دارویی ۲ جلدی

مخزن الادویه

معارف گیاهی ۸ جلدی

متداولترین گیاهان دارویی سنتی ایران