بررسی محصول اوزان و مکیال در طب سنتی ایران(معادل وزن ها در طب سنتی)
کتاب اوزان و مکیال در طب سنتی ایران
ترجمه و تدوین : دکتر علیرضا مظفری دهشیری – دکتر نرگس کیانی
زیر نظر : استاد دکتر سید فاضل شمسا
ناشر : ایرانیان طب
قطع : رحلی
صحافی : شومیز
تعداد صفحات : ۲۴۴ صفحه
اوزان و مکیال در طب سنتی ایران
کتاب اوزان و مکیال در طب سنتی ایران ترجمه کتاب موسوعه وحدات القیاس العربیه و الاسلامیه زیر نظر استاد دکتر سید فاضل شمسا ( استاد دانشگاه تهران ) و ترجمه و تدوین دکتر علیرضا مظفری دهشیری ( متخصص داروسازی سنتی ) و دکتر نرگس کیانی ( متخصص داروسازی سنتی ) می باشد.
طب و طبابت از روزی که بشر خود را شناخته است با آدمی همراه بوده و مردم روزگاران قدیم، از خواص بعضی گیاهان و نباتات،اطلاعات بسیار ابتدایی داشته اند.
در مورد قدمت طب، نمی توان تاریخی قائل گردید چرا که از تمدنهای خیلی قدیم، اطلاعات زیادی در دست نیست و درباره اینکه کدام سرزمین، بعنوان زادگاه و محل پیدایش پزشکی است، عقاید مورخّین و تذکره نویسان و استدلالات آنها متفاوت است.
عده ای برآنند که سرزمین مصر،این افتخار را داشته، دسته ای آن را به بابل و کلده و آشور، برخی آن را در جزیرۀ ردس (Rhodes– از جزایردریای اژه یونان) و خاک یونان، پاره ای آن را به هندوستان و چین و عده ای دیگر آن را به سرزمین آمریکای لاتین ( پرو) نسبت می‌دهند (نجم آبادی-۱۳۷۱). شواهد و دلایل فراوانی نیز وجود دارد که ایران را بعنوان خاستگاه اولیه طب و داروسازی معرفی می کند.
اصول علمی و عملی طب و داروسازی قدیم ایران بطور کامل در کتابهای دانشمندان بزرگی چون زکریای رازی و ابوعلی سینا و اسماعیل جرجانی و امثال آنها مندرج است،جالب این است زمانی که این دانشمندان بزرگ ایرانی در جهان پزشکی ظهور کردند،اروپا در حال جهل و بی خبری به سر می برد چنانکه مرحوم فروغی در این باره می نویسد: در سدۀ نهم و یازدهم و دوازدهم میلادی که اروپا را ظلمت جهل فرا گرفته بود،کشورهای پهناور اسلامی هر یک دانشگاهی محسوب می شد (مصطفوی و پاکدامن- ۱۳۵۸).
اما آنچه مایۀ تأسف است این موضوع است که در کتاب های پزشکی و داروسازی کنونی، به هیچ‌وجه نامی از مندرجات کتابهای دانشمندانی چون ابن سینا و تحقیقات و یافته های علمی با ارزش آنها به چشم نمی خورد، در حالی که بسیاری از یافته های علمی پزشکی و داروسازی آنها امروزه بنام دانشمندان اروپا و غرب ثبت شده است و این وظیفۀ محققان ایرانی امروز است تا با تفحّص و جستجو در این منابع و اسناد با ارزش قدیمی،این غفلت ها را جبران کنند. در این راستا و با نگاهی اجمالی به متون طبی قدیمی ایران، می توان به شواهدی روشن و با ارزش که مؤیّد دانش بالای داروسازان و پزشکان قدیم ایران می باشد دست یافت که آگاهی داروسازان ایرانی را در هزار سال پیش در زمینۀ طراحی انواع مختلف اشکال دارویی،اکسیپیانهای مناسب، ملاحظات فارماکوکینتیک و توجه به خصوصیات بالینی هر بیمار را نشان می دهد.
فهرست مطالب کتاب اوزان و مکیال در طب سنتی ایران :
مقدمه
- گذری به تاریخ طب و داروسازی در ایران
- تاریخچۀ طب و داروسازی در ایران، قبل از اسلام
- تاریخچۀ طب و داروسازی در ایران، پس از اسلام
- دوران پیشرفت و گستردگی طب ایرانی
- مطالعات انجام شده در زمینه فرمولاسیون و داروسازی در طب قدیم ایران
گفتار اول: سخنی با خواننده کتاب
- نحوه استفاده از مطالب کتاب و انجام فرمولاسیون داروهای طب سنتی ایران
گفتار دوم : مزاج چیست؟
- مزاج ها کدامند؟
گفتار سوم: معرفی ۴۰۰ داروی مفرد پر کاربرد در پزشکی ایرانی
گفتار چهارم: کلیاتی در باب اهمیت نسخۀ صحیح طبی و داروسازی علمی
گفتار پنجم: پایداری دارو
گفتار ششم: کتب مرجع پزشکی ایرانی مورد قبول سازمان غذا و دارو جهت بکارگیری نسخه‌های طب سنتی
فصل اول : اوزان در طب سنتی ایران
- اوقیه
- کیله
- ثلث
- ثلثان
- ثمن
- جریب
- برنج
- خَرّوبَه
- دانِق
- ربع
- رطل
- عربستان
- مصر
- فلسطین
- سوریه
- عراق
- آسیای صغیر
- ایران
- ترکستان
- مغرب
- سُدُس
- سَهم
- شعیره
- طسّوج
- عشیر
- فِتْـر
- فَلْس
- قبضه
- قراط
- قصبه
- قفیز
- عراق
- ایران
- خوارزم
- مغرب
- قیــراط
- کفّ
- مُجَلَّـد
- مـــــُدْی
- منّ
- مَنا (مَنی)
- مَنی
- ابریق
- اکسُوبافُن
- اُلقی
- اوبولوس
- باقلا
- بُندُقه
- تُرمُسَه
- ﺗمرهَ
- جَرﱠه
- جرجر
- جوزه
- جوزه الملک
- حُزمَه
- خَلقوس
- خوس
- درخمی
- دَستجَه
- سُفَّه
- سُکُرَّجَه
- شامونا
- طروبلیون
- غرامّا
- غرامّی
- قادوس
- قَبّ
- قسط
- قُواثُوس
- قُوطُولی
- کوب
- لُعقَه
- مُسطرون
- مطریطس
- مِلعقَه (قاشق)
- ناطِل
- هامین
فصل دوم : نگرشی دیگر بر اوزان
- پیشگفتار مترجم
- منابع و مآخذ
- پیشگفتار مولف
- والترهینس
- اوزان
- مصر
- سوریه
- آناتولی
- عراق
- ایران
- قپچاق
- هندوستان
- مغرب
- آفریقای شرقی
- عدیله
- ارزه
- بهار
- هرمز
- لار
- مکه
- مکا
- بیعه
- باقلا
- باتمن (بتمن)
- بغشه
- چارک
- دام
- دانگ
- درخمی
- دینار
- فراسله
- فتیل
- گندم
- جوز
- جو شعیره
- حبه
- حمل
- خردل (خردله)
- خروب (خروبه)
- خروار
- استار
- لدره
- مجر (مجر)
- من
- عربستان
- مصر
- سوریه
- عراق
- ایران
- آسیای صغیر
- قیچاق
- هندوستان
- ماش (ماشه)
- مغرب (مغراب)
- نقیر
- نش
- نواه
- نخود (حمصه)
- نوغی
- اقه
- قمحه [دانه گندم]
- قنطار
- مصر
- سوریه
- عراق
- ایران
- آسیای صغیر
- قیراط
- قطمیر
- رطل
- عربستان
- مصر
- فلسطین
- سوریه
- عراق
- آسیای صغیر
- ایران
- ترکستان
- مغرب
- ری
- رزمه
- سیر
- سقط
- سرخ
- سپرته
- شعیر (شعیره)
- شامونه
- شیروانچه
- تمونه (دانه برنج)
- تسو
- اوقیه
- عربستان
- مصر
- سوریه
- عراق
- وال
- وزنه
- وقر
- وقعیه
- یوک
- عشیر
- برشاله
- بطه
- فرق
- غراره
- جریب
- خروبه
- خیک
- اردب
- کیله
- کیلچه (کیلجه)
- کاره
- کیله
- کلندر
- کر
- لوح
- مختوم
- ملوه
- مرزبان
- مد
- مصر
- سوریه
- فلسطین
- مغر
- آناتولی
- عراق
- ایران
- پیمانه
- قب قوب
- قدح
- قادوس
- قفیز
- عراق
- ایران
- خوارزم
- سوریه. فلسطین
- مغرب
- قیراط
- قسط
- ربع
- صاع
- صحفه
- سنبل
- تلیس
- تغار
- ثمن
- ویبه
- وسق
- اوزان مهم طب سنتی ایران بر اساس گرم. بر اساس حروف الفبای فارسی
فصل سوم : اوزان وطب سنتی ایران از نظر حکمای قدیم
مقدمه بر اوزان طب قدیم
- واحدهای هندی معروف و مهم در متون طب سنتی نقل از مجموعه قاروره نامه و ۵ رساله طبی
- جدول تقریب اوزان مهم
- معادل تقریب بعضی اوزان رایج
اوزان و مقیاسات داروئی قدیم و مقایسه آن در واحد جدید وزن از کتاب طب سنتی ایران
- [ ابریق ]
- اِفریق
- اثولوس. اوئولوس. ابولوس.بولوس
- اثولات
- اِردَب
- اَکسونافن – اکسوثافن
- ابولو = اوثولو = ابوبوله
- اواقی
- اوفیه . وقیه . اوفصه .
- اوقیه هایلاف مصریه
- اون یا اونتوش
- اونقس
- ایان الدُّهن = اناب الدُّهن
- الباقلاۀ الاسکندرانیه (باقلاای اسکندرانی)
- باقلای رومی . شامونا . باقلای یونایه . باقلای مطلق
- الباقلاۀ المصریۀ (باقلای مصری) . باقلا
- الباقلاۀ الیونانیه (باقلای یونانی)
- برنج . ارزه
- بستون کبیر . بستون صغیر
- فَندقُه . بُندُقه . بندق . خندق
- بُهار
- تا مقسیطا . ما مقسیط
- تانک
- ترمسه (الترمسه)
- تسوج . سوج . طسوج (الطسوج)
- توله و تولجه
- ثلاث اصابع
- جراش
- جراش . جُوهین . جَرهین (الجَرهین)
- جرجرۀ (الجرجرۀ)
- جرجیر
- جِرّه . جرّه مطلقه . جرّه صغیره
- (الجرۀ المطلقه) جُلوز
- جلقوس هریف
- جوزه
- جوزه . جوزه مطلقه (الجوزه المطلقه) . جوزه مطبقه باقلان
- جوزه ملکیۀ: (الجوزهی الملیکۀ)
- جَوزه ناطبیۀ: (الجوزه الناطبیۀ)
- جوزه وقف
- جوزه البحرۀ الاتطاکیۀ
- جوسقا
- حامای صغیر (الحاما الصّغیر)
- حامای کبیر (الحاما الکبیر)
- حبّه . حبّه هندی . چشمه خروسه . عیون الدیک
- خالسقی
- خردل
- خَرقه اللطّیفه . حَزمه
- خرنوب شامی (الخرنوبۀ الشامیه)
- خرما . تمره
- خروبه
- خروش
- خرینبه (الخرینبه) خرنوب کوچک)
- (حنیمای بزرگ) حنیما الکبیر
- حنیمای کوچک (حنیما الصغیر)
- دانق . دانگ . دانق اسلامی . دانق یونانی
- دام = توله و دام تحیۀ
- دخل درهم
- دخل و الفختیج
- درخم . درخمی (الدّرخمی)
- درخمیان
- درم = درهم
- درهم (الدّرهم) . درم . دِرَم سنگ
- درهم رومی . درهم اندلسی
- دورق = ( اَلدورق )
- دورق انطالیقی یا انطاکی ( الدَّورَقُ الاَنطالیقی )
- دورق بغدادی
- دورق فیل . دورق طوالیقی . دورق انطالیقی
- دینار
- رتی . حبه هندی . چشم خروس . خون خر . عیون الدیک
- رطل عراقی . رطل بغدادی . رطل وقف
- ساطیل ( الساطیل )
- سامونا ( السامونا ) . شامونه
- سطل
- سفۀ
- سقعه . سقعه در ادویه . سقعه در عسل
- سکرجه . سکرجه کوچک ( السکرجه الصغیره ) . صدفه صغیره
- سکرجه مطلق ( السکرجه المطلقه ) . پیاله . سکرجه یهودیه
- سمیط بس
- سونُقس
- سیر
- سیر هندی
- شالح یا صالح
- شعیر و شعیره = جو
- صاع
- ضادفه
- ضرس
- طالسطون
- طولون ( الطولون ) . طالون . طوطون
- عَراما و عرما
- غرسا . غرما . غرامَا . غرمانا
- فتح . فتاح . و عاءِ کبیر
- فل
- فلنجار
- فلیخون
- فوالوس . قواثوس . فوانوس
- فیتل
- قبصه
- قبضه ( یحّف قبضۀ )
- قراس
- قراش . قاروش
- قرانوس . اتوانوس . قراموس
- قرانوش . قوانوس . قوانوسن . قوانوسین
- قسط . قسط عسل . قسط رومی . قسط مصری . قسط شراب . قسط عطری . قسط انطاکی . قسط انطالیقی
- قسط . قسط رومی ( القسط الروّمی ) . قسط شراب
- قسط انطاکی
- قسط زیتون
- قسط عسل ( قس العسل )
- قسط القطری
- قسط مصری ( قسط المِصری )
- قرطوبی ( قرطولی . قرطولی )
- قَطمیر
- قفیر
- قفیز = مکوک (المکوک) و یکسال (مکیال شامی ـ مُذی)
- قنطریس
- قَنفَل
- قنطار
- قوطولی . الغوطلی . قرطوبی
- قوطیل
- قومسه ( القومَسه )
- قوناتو
- قیاسا
- قیراط ( القیراط )
- کسوناتی
- کزفه
- کلیخه
- کناس
- کوب (الکوب)
- کوزه . کوز (الکوز) کوز الطّاءِ . کوز الدُّهن
- کیل (الکیل)
- کیله: (فرسیم الحر . خرسیم الحر . کیله)
- کیلجه = کیلجه مصری
- گندم
- لسان (اللّسان)
- لعقه
- کیله
- ماشه
- ماطراطیس
- مامیر
- مثقال . مثقال طبی . مثقال معمولی
- مُدّ
- مرزبان
- مسطون صغیر . مسقطرون صغیر
- مسطون . مسطون صغیر .مسطون کبیر
- مشریه
- مطلس (المطلس)
- ملعقه بزرگ (ملعقه الکبیرۀ) . ملعقه عسل
- ملعقه خانه (ملعقه الدّار)
- ملعقه دوای خشک (ملعقه الدواءِ الیابس)
- ملعقه کوچک (ملعقه الصغیرۀ)
- من . مَن رومی . من مکی . من انطالیقی و مصری . من وقف طبّی
- (المن الانطالیقی و المصری)
- من رومی (المن الرومی)
- من عراقی
- من مصری = کیلجه (نوعی وزن مصری) . من انطالیقی
- مَن . من مکی (المن المکّی)
- مَنّا
- موانوس
- نخود (حُمصَّه)
- نوایه . نواۀ (النواۀ)
- نیطل . ناطل
- ورق نسرین
- وسق . وشق
- وِقر
- وکیله
- هامین (الهامین) همیان . الهیان
- هوسُ
- یمینا
جدول اوزان
کتاب شناسی مولف [افزوده مترجم]
الف- منابع و ماخذ فارسی
۲- کتاب شناسی مترجم
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.