کتاب کامل الصناعه الطبیه ( جلد سوم )

کتاب کامل الصناعه الطبیه ( جلد سوم ) اثر علی بن عباس مجوسی اهوازی و ترجمه دکتر سید محمد خالد غفاری به چاپ رسیده است.
مقدمه این کتاب تحت عنوان ابن رضوان مصری و ترجمه رساله او در راهیابی از پزشکی به خوشبختی زیر نظر دکتر مهدی محقق نگاشته شده است.
جلد سوم این کتاب ترجمه مقاله های هشتم و نهم و دهم از جزء اول کتاب کامل الصّناعه می باشد.

کامل الصناعه الطبیه دایره المعارف بزرگی از طب علمی و عملی است که مؤلف ، آن را در دو جزء بزرگ برای کتابخانه فناخسرو عضدالدوله دیلمی متوفای ۳۷۲ هجری قمری تالیف کرده است و از این نشانه خاص این کتاب را مَلِکی گذاشته و در تاریخ طب اسلامی به ملکی یا کُنّاش ملکی مشهور گشته است.

مؤلف پس از نقد و بررسی آثار و شیوه کار برخی از مشاهیر ، پزشکان قدیم و جدید و بر شمردن کاستی های کار هریک از آنان به توصیف کار خود می پردازد و حاصل سخن وی آن است که او بنای کار خود را بر چهار پایه گذاشته است:

۱-در مباحث علمی و نظری همه چیزهایی را که برای نگهداری تندرستی ( حفظ الصّحه ) تندرستان و شناخت طبیعت ناخوشی ها و بیماری ها و آشنایی با سبب ها و نشانه ها و عوارض پیامد آن ها مورد نیاز است و هیچ پزشک ماهری نمی تواند آن ها را نادیده بگیرد بیان می کند.

۲-در مداوا و چاره اندیشی با دارو و غذا تنها چیزهایی را ذکر می کند که مورد تجربه قرار گرفته و پیشینیان آن ها را پذیرفته اند و کارایی و سودمندی آن ها آزمایش شده و درستی آن ها به اثبات رسیده است و جز آن را کنار می گذارد.

۳-درباره استفاده از نظر پیشینیان در بسیاری موارد به سخنان بقراط و جالینوس که پیشوایان این فن اند به ویژه در قوانین و دستورات و  اصولی که اصحاب قیاس به کار می برند و مبنای کار در نگهداری تندرستی و مداوای بیماری بر آن ها است استشهاد می نماید.

۴- در معرفی داروها آن داروهایی را ذکر می کند که پزشکان اقلیم چهارم و عراق و فارس به کار می برند و درستی و سودمندی فراوان آن ها را در هریک از بیماری ها تجربه کرده اند ، زیرا پزشکان عراق و فارس ، بسیاری از داروهایی را که یونانیان پیشین به کار می برده اند را رد کرده اند.

مؤلف در سه باب از جزء نخست، همه دانستنی های ضروری را درباره محتوای کتاب و شیوه کار خود بیان می نماید و به دنبال آن ها ، دیگر ابواب مقاله اول و دیگر مقالات این جزء را طبق فهرستی که ارائه داده است می آورد.

فهرست کتاب کامل الصناعه الطبیه :

• ابن رضوان مصری و ترجمه رساله او در راهیابی از پزشکی به خوشبختی / دکتر مهدی محقق
• پیشگفتار مترجم / سید محمد خالد غفاری
• گفتار هشتم درباره استدلال بر بیماری های پیدا در برابر حس
  • باب نخست ، در تقسیم نشانه های ویژه
  • باب دوم در بیان انواع تب ها
  • باب سوم ، در توصیف تب روز
  • باب چهارم در بیان تب های عفونی
  • باب پنجم در بیان دلائل تب های عفونی
  • باب ششم در توصیف تب های در هم آمیخته
  • باب هفتم در بیان ویژگی های تب معروف به اقطیقوس
  • باب هشتم در توصیف آماس ها
  • باب نهم درباره چگونگی آماس موسوم به فلغمونی
  • باب دهم در توصیف آماس صفرایی و سبب ها و نشان های آن
  • باب یازدهم در توصیف آماس بلغمی
  • باب دوازدهم در توصیف آماس سودایی
  • باب سیزدهم در توصیف بیماری هایی که در سطح بدن پدید می آیند
  • باب چهاردهم در توصیف آبله و حصبه
  • باب پانزدهم در بیان چگونگی جذام
  • باب شانزدهم درباره پیسی و لکه های پوستی سیاه و سفید و جوش های پوستی
  • باب هفدهم درباره گری ، خارش ، لایه لایه شدن پوست ، شپش ، نقطه سرخ و پرخارش بدن ، جوش های کوچک ، گَرِ خشک ، زگیل های پوستی و آماسی که به ابورسما مشهور است و زخم هایی که از سوختن پدید می آیند
  • باب هجدهم در بیان بیماری های ظاهری ویژه هریک از اندام ها
  • باب نوزدهم در بیان زخم ها و ریش ها و نشانه های آن ها
  • باب بیستم درباره گزیدن زیستمند زهردار و نیش زدن آن
  • باب بیست و یکم در توصیف گزش افعی ها و مارها و نشان های آن ها
  • باب بیست و دوم درباره نیش زدن کژدم و عقرب جراره و قمله النسر و زنبورها و زنبور عسل و رتیل و جز این ها
• گفتار نهم در استدلال بر بیماری های اندامی های درونی
  • باب نخست ، در راه های همگانی ای که با آن ها بر بیماری های اندام های درونی استدلال می شود
  • باب دوم در چگونگی استدلال بر بیماری های اندام های درونی و تقسیم  آن ها
  • باب سوم درباره صداع
  • باب چهارم درباره نشان های سرسام و برسام و آماس های مغز و آشفتگی ذهن
  • باب پنجم درباره دلایل فراموشکاری
  • باب ششم در دلایل سکته و صرع و کابوس
  • باب هفتم در بیان چگونگی مالیخولیا و قُطرُب و عشق
  • باب هشتم درباره بیماری هایی که در نخاع پیش می آیند ، که عبارتند از : خَدَر ، استرخاء ، فالج ، لقوه و ابلیمیسیا
  • باب نهم در تشنج پدید آمده از پُری
  • باب دهم در توصیف تشنجی که از تهی سازی پدید می آید
  • باب یازدهم درباره لرزش بدون اراده اندام و پرش اندام
  • باب دوازدهم درباره چگونگی گوژپشتی
  • باب سیزدهم در بیماری هایی که در اندام های دریافت پدید می آیند و نخست درباره چشم ها
  • باب چهاردهم در بیماری هایی که در گوش ها پیش می آیند
  • باب پانزدهم در بیماری های اندام های بویایی
  • باب شانزدهم در بیان بیماری های زبان و اجزای پس از زبان دهان
  • باب هفدهم در بیماری هایی که در اندام های دهان رخ می دهند
  • باب هجدهم درباره بیماری هایی که در اندام های تنفس رخ می دهند
  • باب نوزدهم درباره بیماری هایی که در پرده پوششی گلو و نای پدید می آیند
  • باب بیستم در بیماری های شش و سینه
  • باب بیست و یکم درباره بیماری های ماهیچه های سینه و پرده پوششی فروگیرنده دنده ها
  • باب بیست و دوم درباره بیماری هایی که در پرده میانجی پدید می آیند
  • باب بیست و سوم درباره بیماری هایی که در قلب پدید می آیند
  • باب بیست و چهارم درباره بیماری هایی که در ابزارهای غذا روی می دهند
  • باب بیست و پنجم در بیماری هایی که در ژرفای معده پدید می آیند
  • باب بیست و ششم درباره بیماری هایی که در روده ها پدید می آیند
  • باب بیست و هفتم در بیان بیماری های قولنج و گونه های آن
  • باب بست و هشتم درباره کرم و کرم کدو
  • باب بیست و نهم درباره بیماری های مقعد
  • باب سی ام درباره بیماری های کبد
  • باب سی و یکم در بیان ویژگی های استسقا و انواع آن
  • باب سی و دوم درباره بیماری های سپرز
  • باب سی و سوم درباره بیماری های کیسه صفرا
  • باب سی و چهارم درباره بیماری های گُرده
  • باب سی و پنجم در بیماری هایی که در پشابدان پدید می آیند
  • باب سی و ششم درباره بیماری های صِفاق
  • باب سی و هفتم در بیماری های اندام های تناسلی
  • باب سی و هشتم درباره بیماری هایی که در آلت تناسلی مذکر پیش می آیند
  • باب سی و نهم درباره بیماری های زهدان
  • باب چهلم در بیماری هایی که برای پستان ها پیش می آیند
  • باب چهل و یکم درباره بیماری هایی که در سُرین ها و پاها رخ می دهند
• گفتار دهم درباره نشان های بیماری هایی که گمان به وجود آمدنشان می رود
  • باب نخست در سخنی کلی درباره نشانه های هشدار دهنده به آن چه پدید خواهد آمد
  • باب دوم در شناخت نشانه های هشدار دهنده به آن چه در بدن تندرستان پدید خواهد آمد
  • باب سوم درباره نشانه های ویژه هشدار دهنده به پدید آمدن بیماری ها
  • باب چهارم در نشانه های هشدار دهنده به اوقات بیماری ها
  • باب پنجم درباره نشانه هایی که با آن ها بر بیماری های حاد و بیماری های دیرپای استدلال می شود
  • باب ششم در شناختن بحران
  • باب هفتم در شناخت چیزی که بحران با آن انجام می گیرد
  • باب هشتم در شناخت روزهای بحران
  • باب نهم درباره نشانه های دال بر بودن بحران
  • باب دهم درباره نشانه های تباهی که از نابودی بیم می دهند
  • باب یازدهم در نشانه های نوید دهنده به بهبود یافتن از بیماری
  • باب دوازدهم درباره چیزهایی که یادگیری آن ها برای کسی که می خواهد پیشاپیش از سلامتی یا نابودی بیمار خبر دهد ، بایسته است

iraniantebcom@