بررسی محصول مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی بیماری های سر )
مجمع الجوامع
(معالجات عقیلی)
جلد اول
بیماری های سر
مولف: حکیم میرمحمد حسین خان عقیلی خراسانی شیرازی
مصحح: ناصر جمشیدی
کتاب مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی بیماری های سر )
کتاب معالجات عقیلی بیماری های سر تالیلف حکیم محمدحسین عقیلی خراسانی شیرازی می باشد.
کتاب معالجات عقیلی به دو بخش امراضِ اختصاص یافته به عضو خاص و امراضی که به هیچ عضوی اختصاص ندارند تقسیم شده است؛ در امراض مختصۀ اعضا از سر تا پا و امراض غیر مختصه، شرح بیماری، اسباب، علائم و درمان آن که شامل مفرده درمانی، داروهای ترکیبی، غذادرمانی، اعمال دستی و… است به همراه پرهیز آن آورده شده و در هر بخش به تشریح عضو پرداخته است که این کتاب فقط بیماری های سر آورده شده است.
امراض مختصه و غیر مختصه
معالجات امراض مختصه دوازده مقاله دارد و خاتمه که به بیماری های کودکان پرداخته است. هر مقاله چند باب و هر باب چند فصل دارد. بخش بعدی ( امراض غیرمختصه) از چهار هیکل تشکیل شده و هر هیکل چند باب و هر باب چند فصل. هیکل اول در انواع تب می باشد، هیکل دوم دربیان اورام و بثور، هیکل سوم در بیان بیماری های پوست و هیکل چهارم در بیان سموم می باشد. که در این کتاب فقط قسمت بیماری های سر آورده شده است.
برای تصحیح کتاب معالجات عقیلی ، از کتاب های اکسیر اعظم، مخزن الادویه، قرابادین کبیر، فرهنگ لغات دهخدا، معین و نفیسی استفاده شده است.
محمدحسین عقیلی خراسانی شیرازی
محمد حسین خان علاوه بر علوم پزشکی در فنون حکمت و نجوم و ادبیات و موسیقی نیز مهارت و سر رشته داشته است و در تدوین کتب پزشکی خود از منابع و کتابهای معتبری چون قانون ابن سینا، الحاوی محمد زکریای رازی و جامع مفردات اثر ضیاءالدین مالقی اندلسی استفاده نموده است. وی در کتب خویش از اطبای زیادی نام میبرد که از مطالب آنها خوشه چینی نموده و کتاب جامعی در این زمینه پدید آورده است؛ مانند: عمادالدین محمود شیرازی ،حکیم صالح خان، حکیم داوود خان و… . محمد حسین عقیلی مجموعه تالیفاتی بنام مجمع الجوامع دارد که کتاب معالجات عقیلی بخشی از آن می باشد.
حکیم عقیلی در برخی از قسمت های کتاب روش های درمانی اشتباه را که برای درمان مورد استفاده قرار می گرفته را نقد می نماید.
سر فصل های کتاب معالجات عقیلی بیماری های سر
مقاله اوّل در بیان امراض حادثه در سر و در آن یک مقدمه و ده باب است
مقدمه در بیان منفعت سر و تشریح آن و تقسیم امراض مختصّه به آن و بیان اسباب و علامات و معالجات آن
- منفعت رأس و اجزای آن
- تشریح دماغ به قول کلی
- امراض دماغ و اسباب فاعله آن به قول کلی
- دلایلی که واجب است شناختن آن ها در احوال دماغ از افعال نفسانیه و حسیه و سیاسیه و حرکیه و احلام از جمله سیاسیه است
- استدلال از افعال متعلقه به حرکات و آ نچه شبیه به آن هاست از نوم و یقظه
- دلایل ماخوذه از جنس افعال طبیعیه از جنس چیزی که به طریق نقض مندفع می گردد و می روید از شعر و ظاهر م یگردد از اورام و قروح
- دلایل ماخوذه از موافقت و مخالفت و سرعت انفعالات و بطوء آ نها
- استدلال از جهت مقدار رأس و شکل آن
- استدلال به چیزی که حس م ینماید آن را دماغ از ثقل و خفت و حرارت و برودت و اوجاع رأس
- استدلالات ماخوذه از احوال اعضائی که به منزله فروع دماغند مانند عین و لسان و وجه، مجاری لهاه و لوزتین و رقبه و اعصاب
- استدلال از مشارکات مر اعضای را که مشارک اند دماغ را و قریب اند به آن ها
- استدلال از عضوی که متالم م یگردد دماغ به سبب مشارکت آن
- دلائل مزاج دماغ معتدل
- امزجه ردیه واقعه در جبلّت
- علامات امراض رأس مرضا مرضا
- قوانین علاج به قول کلّی
- قوانین علاج رأس به طریق کلی
باب اوّل از مقاله اولی در بیان صداع و انواع و اسباب و علامات و معالجات به قول کّلی از کتاب معالجات عقیلی بیماری های سر
- اموری چند که واجب است معرفت آن ها پیش از شروع در مطلوب
- اصناف صداع حادث از انواع سوء مزاجات هشتگانه
- تفصیل اصناف صداع حادث به سبب تفرق اتصال
- اصناف صداع کائن از اورام
- کیفیت عروض صداع از مواد
- اصناف صداع کائن به مشارکت
- علامات داله بر اصناف صداع و اقسام آن به قول کلّی
- تدبیر صداع به قول کلّی
- علامات منذره به صداع در امراض
باب دوم از مقاله اولی از فن دوم از کتاب مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی بیماری های سر ) در بیان انواع صداع حادث از سوء مزاجات ثمانیه چهار مفرده و چهار مرکبه در ضمن هشت فصل کتاب معالجات عقیلی بیماری های سر
- صداع حادث از سو ءمزاج حار ساذج و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث و از سو ءمزاج بارد ساذج و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث از یبس که آن را خفته نامند و اسباب و علامات و معالجات آن سبب آن
- صداع حادث از سو ءمزاج رطب ساذج و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حار رطب دموی و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث از سو ءمزاج حار یابس صفراوی و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث از سو ءمزاج بارد رطب بلغمی و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث از سو ءمزاج بارد یابس سوداوی و اسباب و علامات و معالجات آن
باب سوم از مقاله اولی از فن دوم از کتاب مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی بیماری های سر ) در بیان انواع صداع حادث از مشارکت دماغ
- صداع حادث و آن قوت حسّ دماغ و ذکای آن و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث از ضعف دماغ و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث و از تزعزع و تحرک دماغ و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث از ضربه و یا سقطه یا شجه که برسد بر سر و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث از دود متولد در دماغ و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث از سدّه به سبب اجتماع اخلاط غلیظه و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث از روائح [که] پر گرداند بطون دماغ را از خارج و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث از ریاح و بخارات محتقنه در رأس و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث از ریاح که از خارج نفوذ نماید در سرو اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث از مشارکت اورام دماغ و اسباب و علامات و معالجات آن
باب چهارم از مقاله اولی از فن دوم از کتاب مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی بیماری های سر ) در بیان انواع صداع حادث از مشارکت معده
- صداع حادث از فم معده یا شدت حس آن واسباب و علامات ومعالجات آن
- صداع حادث از سو ءمزاج سبعه عارضه معده و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث از ارتقای بخارات متولده در معده نزد طبخ اطعام و بعد انهضام و اسباب و علامات ومعالجات آن
- صداع که حادث م یگردد نزد گرسنگی بسیار و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع که حادث م یگردد به سبب مشارکت دیدانی که در معده تولد یابند و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث به مشارکت اعضای دیگر و اسباب و علامت و معالجات آن
باب پنجم از مقاله اولی از فن دوم از کتاب مجمع الجوامع در بیان انواع صداعی که عقب جماع و اعراض نفسانیه متعبه و صداعی که از آشامیدن شراب بسیار و صداعی که بعد از نزله و صداعی که بعد از بیداری از خواب و صداعی که به مشارکت ورم حادث میگردد
- صداعی که عارض می گردد و به مشارکت حمیات حاده و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع بحرانی و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث به عقب جماع و اسباب و علامت و معالجات آن
- صداع حادث از آشامیدن شراب بسیار و خمار آن خصوص شراب کهنه غلیظ کدر و این را صداع خماری نامند و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث به عقب نوم و نعاس و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع حادث به سبب نزله و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع ضربانی و اسباب و علامات و معالجات آن
باب ششم از مقاله اولی از فن دوم از کتاب مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی بیماری های سر ) در بیان صداعی که آن را شقیقه و صداعی که آن را بیضه و خوده و صداعی که آن را عصابه نامند
- شقیقه و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع معروف به بیضه وخوده و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداعی که آن را عصابه نامند و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداع متخیل و اسباب و علامات و معالجات آن
- صداعی که حادث م یگردد از عقب تعقب و حرکت شدید مانند مشی و غیر آن و آن را صداع اعیایی نامند و اسباب و علامات و معالجات آن
- ثقل سر و خارش آن و اسباب و علامات و معالجات آن
باب هفتم از مقاله اولی از فن دوم از کتاب مجمع الجوامع در بیان اورام و تفرق اتصالات عارضه در دماغ
- سرسام حقیقی و غیر حقیقی آن و اقسام و اسباب و علامات و معالجات هر یک
- سرسام حادث از ماده حار رطب دموی و اسباب و علامات و معالجات آن
- سرسام حادث از ماده حار یابس صفراوی که قرانیطس خالص نامند و اسباب و علامات و معالجات آن
- سرسام حادث ازماده بارد رطب بلغمی که آن را لیثرغس و نسیان نیز نامند و اسباب و علامات و معالجات آن
- سرسام حادث از ماده بارد یابس سوداوی و اسباب و علامات و معالجات آن ها
- سرسام حادث به مشارکت برسام و اسباب و علامات و معالجات آن
- شقاقلوس و اسباب و علامات و معالجات آن
- فلغمونی که ماشراست و اسباب و علامات و معالجات آ نها
- حمره و قوبا در دماغ و اسباب و علامات و معالجات آن
- اورام حادث در خارج قحف و ماء مجتمع در آن که آن را عطاشالصبیان به شین معجمه نامند و اسباب و علامات و معالجات آن
- سبات سهری و اسباب و علامات و معالجات آن
- شجه و ضربه که بر پوست سر رسد و اسباب و علامات و معالجات آن
باب هشتم مقاله اولی از فن دوم از کتاب مجمع الجوامع در بیان امراضی که اکثر مضرات آنها در افعال حسّ و سیاست می باشد
- سبات و نوم و اقسام و اسباب و علامات و معالجات آن
- یقظه و سهر و اسباب و علامات و معالجات آن
- دوار و اسباب و علامات و معالجات آن
- سَدَر و اسباب و علامات و معالجات آن
- شخوص و جمود و اسباب و علامات و معالجات آن هردو
باب نهم از مقاله اولی از فن دوم از کتاب مجمع الجوامع در بیان آفات ذهن به قول کلی
- نسیان
- فساد ذکر که آن را هلاک الذکر نامند
- فساد فکر و اسباب و علامات و معالجات آن
- فساد تخیل و اسباب و علامات و معالجات آن
- اختلاط ذهن و هذیان و اسباب و علامات و معالجات آن هر دو
- رعونت و حمق و اسباب و علامات و معالجات آ نها
- جنون
- مالیخولیا و اسباب و علامات و معالجات آن
- عشق و اسباب و علامات و معالجات آن
- لوی بیجیدق نامند و اسباب و علامات و معالجات آن
- کابوس و اسباب و علامات ومعالجات آن
- صرع و اقسام اسباب و علامات و معالجات آن
- ام الصبیان و اسباب و علامات و معالجات آن
- سکته و اسباب و علامات و معالجات آن
باب دهم از مقاله اولی از فن دوم از کتاب مجمع الجوامع معالجات عقیلی بیماری های سر در بیان امراض عصب و اسباب و علامات و معالجات آن
- فالج و اسباب و علامات و معالجات آن
- استرخاء و اسباب و علامات و معالجات آن
- تشنج و اسباب و علامات و معالجات آن
- تمدد و کزاز و اسباب و علامات و معالجات آن
- رعشه و اسباب و علامات و معالجات آن
- خدر و اسباب و علامات و معالجات آن
- لقوه و اسباب و علامات و معالجات آن
- اختلاج و اسباب و علامات و معالجات آن
- لوی و اسباب و علامات و معالجات آن
- زکام و نزله و اسباب و علامات و معالجات آن
- عصابه و اسباب و علامات و معالجات آن
دیگر کتاب های مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی ):
- مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی ) بیماری های چشم
- مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی ) بیماری های گوش،بینی،زبان، دهان، دندان و حلق
- مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی ) بیماری های تنفسی
- مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی ) بیماری های قلب، پستان، معده، کبد، امعا، مراره و طحال
- مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی ) بیماری های اطفال
- مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی ) اعضای نفض، فضولات، تناسلی، ظهر و اطراف
- مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی ) حمیات (تب)
- مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی ) اورام و بثور
- مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی ) بیماری های پوست و ظاهر
- مجمع الجوامع ( معالجات عقیلی ) سموم
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.