کتاب درع الصحه

کتاب درع الصحه تألیف محمد هاشم بن محمد طاهر تهرانی طبیب می باشد.
درع الصحه یک اثر اختصاصی در اعمال یداوی بوده و با تحقیق و بررسی دکتر حمیداله افراسیابیان به چاپ رسیده است.

در عصر حاضر رویکرد مردم تحت تاثیر عوامل مختلفی به طب سنتی و مکمل به صورت قابل توجهی افزایش یافته است . در ایران ، تنها جنبه هایی از طب سنتی برای مردم بارزتر و آشناتر است؛
اموری مانند حجامت ، فصد و زالو درمانی بنا بر ریشه های فرهنگی و تاریخی بیشتر مورد استقبال مردم هستند.
متاسفانه این استقبال موجب گرم شدن بازار سوداگران شده و سبب شده است گاهی مفاهیم و روش های طب سنتی ، بدون ملاحظه و بر خلاف موازین علمی مورد استفاده قرار گیرند.
با مطالعه و بررسی دقیق تر در منابع و آثار طب سنتی ایران می توان یافت که بر خلاف تصور اکثر مردم ، حجامت و سایر اعمال یداوی بخش کوچکی از مجموعه بزرگ طب سنتی ایران هستند و ضروری است در جایگاه صحیح خود و متناسب با شرایط تبیین شده و در زمان لازم به کار گرفته شوند.

به نظر می رسد که عدم ملاحظه در کاربرد اعمال یداوی در زمان حکیم طهرانی مؤلف کتاب درع الحصه نیز مطرح بوده است؛ زیرا در ابتدای کتاب می گوید که خارج ساختن خون از بدن ، معالجات قویه و تصرفات عظیم بر بدن آدمی است ، اگر بدن فرد در حالت اعتدال باشد و بدون ضرورت از آن خون بگیریم، موجب ضعف و بیماری خواهد شد و اگر مریض باشد و ندانیم چگونه و چه هنگام و به چه طریقی خون بگیریم ، طول مرض و شدت آن را افزایش می دهیم و چه بسا که موجب هلاک می شود.

فهرست کتاب درع الصحه :

مقدمه : در بیان آن چه دانستن آن قبل از شروع ، موجب زیادتی بصیرت می گردد ،مشتمل بر سه باب :

باب اول : در بیان مجملی از اعمال ید که فصد و حجامت و زالو از آن جمله است

باب دوم : در تشریح جگر و اورده

• • فصل اول : در تشریح جگر و منفعت آن و مجملی از حال دو رگ مسمی به باب و اجوف که اصل تمامی رگ های بدن اند
  • فصل دوم : در تشریح باب
  • فصل سیم : در تشریح اجوف و آن  چه از او صاعد است
  • فصل چهارم : در تشریح رگ های دست
  • فصل پنجم : در تشریح اجوف نازل

باب سیم : در تشریح قلب و شرایین و بیان مذاهب قوم در حرکت قلب و شریان و سینه و شش و آن چه به این ها متعلق است ؛ مشتمل بر پنج فصل :

• • فصل اول : در تشریح قلب و آن چه بدو متعلق است
  • فصل دوم : در صفت و منفعت شرایین و حرکت قلب و شریان و سینه و شش و جهت دو طبقه بودن شرایین
  • فصل سیم : در تشریح شریان وریدی و جهت یک طبقه بودن او
  • فصل چهارم : در تشریح شریان صاعد از شریان بزرگ و شریان سباتی و تولید شبکه دماغ از آن ها
  • فصل پنجم : در تشریح شریان نازل از اورطی و بیان بعضی از شرایین که به اورده رفیق اند و بعضی دیگر که رفیق نیستند

مقاله اول : در بیان فصد و آن چه متعلق به او است و این مقاله مشتمل بر بیست باب است:

• • باب اول : در تعریف فصد
  • باب دوم: در بیان منافع و فضیلت خون در بدن و احتیاج به فصد و بیرون کردن او از بدن
  • باب سیم : در علامات مطلق امتلاء
  • باب پنجم : در بیان و جوب اعتبار نضج در فصد
  • باب ششم : در بیان مسائل متفرقه متعلقه در روز حرکت نبض
  • باب هفتم : در بیان حالات و علامات خون حال دفع و بعد از دفع و وقت حبس خون و خون مزاج ها و سن ها و فصل ها
  • باب هشتم : در بیان تدابیر جمعی که ایشان را از فصد غشی عارض می شود
  • باب نهم : در بیان امولی که رعایت آن امور پیش از فصد ضرور است
  • باب دهم : در بیان منع و ضرورت فصد در حمیات
  • باب یازدهم : در بیان شروط و موانع فصد و حالاتی که فصد به آن حالات منع است
  • باب دوازدهم : در بیان فصد طولی و عرضی و ورابی
  • باب سیزدهم : در بیان فصد ضیق و واسع و معتدل
  • باب چهاردهم : در بیان آن که فصد چه فاید دارد و چه وقت محتاج به تکرار می گردند
  • باب پانزدهم : در بیان جذب و میل خون
  • باب شانزدهم : در بیان تدبیر کسانی که فصد می کنند به جهت استظهار و خوف وقوع در امراض و بعضی از امور متعلقه به فصد
  • باب هفدهم : در بیان رگ های ساکن و کیفیت فصد و …….. و آن چه به این متعلق است
  • باب هیجدهم : در بیان شرایینی که در بدن فصد می نمایند و منافع و کیفیت فصد هریک و طریق قطع و سل و داغ و بتر آن
  • باب نوزدهم : در بیان آن چه از شرایط فصد متعلق به فصاد است ………… و تعلیم فصد
  • باب بیستم : در بیان تدارک خطای فصد

مقاله ثانی : در بیان انواع حجامت مشتمل بر سه باب:

باب اول : در حجامت ……… مرتب بر هشت فصل :

• • فصل اول : در بیان ضرورت حجام
  • فصل دوم : در منافع و فضیلت حجامت
  • فصل سیم : در شرایط و موانع حجامت
  • فصل چهارم : در تدبیر غذای شخصی که حجامت می کند
  • فصل پنجم : در بیان وضع و نزع محجمه ، یعنی گذاشتن و کندن و کیفیت شرط و آن چه بدین متعلق است
  • فصل ششم : در باقی احکام متعلقه به حجامت
  • فصل هفتم : در بیان اوقات حجامت
  • فصل هشتم : در بیان مواضع حجامت و منفعت و مضرت هریک

باب دوم : در بیان حجامت های بدون شرط خالی از آتش که محاجم فارغه گویند

باب سیم : در بیان حجامت به آتش که با شرط و بدون شرط می باشد

مقاله سیم : در بیان علق و آن چه به او متعلق است و این مشتمل بر سه باب است :

باب اول : در بیان نیک و بد زلو و آن چه به کار علاج نیاید

باب دوم : در بیان منافع زلو و استعمال آن و آن چه به آن متعلق است

باب سیم : در بیان آن چه علامه از روفس در باب زلو نقل کرده

مقاله چهارم : در بیان بعضی اقول منجمین که متعلق به فصد و حجامت است و این مقاله مشتمل بر چهار باب است:

باب اول : در بیان جهت و سبب آن که حجامت در وسط ماه بهتر است و ………………..

باب دوم : در بیان ساعات فصد

باب سیم : در بیان ساعات حجام

باب چهارم : در بیان آن چه از منسوبات بروج و کواکب به کار این مساله می آید ؛ مشتمل بر دو فصل :

• • فصل اول : در بیان منسوبات بروج
  • فصل ثانی : در بیان منسوبات کواکب

خاتمه : در بیان احادیثی که در باب فضیلت و منافع حجامت و فصد و اوقات حجامت و غذای محتجم و ادعیه مخصوص به وقت حجامت واقع شده

باب اول : در بیان فضیلت حجامت و منافع او

باب دوم : در بیان احادیثی که در باب مواضع حجامت واقع شده

باب سیم : در بیان اوقات حجامت

باب چهارم : در بیان احادیثی که در بیان فصد وارد شده

باب پنجم : در بیان دعاهایی که حین حجامت باید خواند

باب ششم : در بیان غذا و تدبیر شخصی که حجامت می نماید

باب هفتم : در بیان آن چه در رساله ذهبیه در علوم طبیه منسوبه به حضرت امام ثامن ………..

منابع و مآخذ

نمایه ها

iraniantebcom@