کتاب حفظ الصحه ناصری

کتاب حفظ الصحه ناصری تالیف محمد کاظم گیلانی و تصحیح و تحقیق دکتر رسول چوپانی و با مقدمه های استاد اسماعیل ناظم و دکتر مجید انوشیروانی می باشد.

یکی از بخش های مهم اصول پزشکی کهن مسئله بهداشت یا به تعبیر قدما « حفظ الصحه بالاسباب السته » یعنی حفظ تندرستی بدن به کمک اسباب ششگانه است. خوشبختانه ، درباره دانش حفظ الصحه ، که بخش عمده ای از کلیات و مبانی طب سنتی را در بر گرفته است ، رساله های کوچک و بزرگ فراوانی به زبان عربی و فارسی نگاشته شده و از دیر باز ، پزشکان بزرگی چون بقراط و جالینوس و رازی و ابوعلی سینا و … رساله هایی در این باره تدوین کرده اند.

دانشمندان ایرانی به بهداشت عمومی ، جهت پیشگیری از ابتلا به بیماری های جسمی و روحی ، توجه خاص داشته اند و برنامه مدونی برای آن تنظیم کرده اند.

چنانچه ابن سینا در آغاز کتاب الارجوزه فی الطب در تعریف و تقسیم طب می گوید ” پزشکی عبارتست از نگهداری تندرستی و بهبود بخشیدن بیماری که از سبب و عرضی بر بدن وارد آمده است “.

بخش های مختلف کتاب حفظ الصحه ناصری :

کتاب حفظ الصحه ناصری دارای یک مقدمه ، چهار مقاله و خاتمه است. مقدمه در سه فصل تنظیم شده و شامل فصل اول در تعریف علم طب و تعریف صحت و مرض ، فصل دوم در شرایط حفظ صحت و فصل سوم در تکلیف طبیب در امر حفظ صحت است.

• مقاله اول دارای هشت فصل است که تدابیر مربوط به سته ضروریه در شش فصل نخست آن و تدابیر مربوط به مباشرت نسوان و حمام، در دو فصل پسین بیان شده است.
• مقاله دوم در سه باب تدبیر اطفال ، جوانان و پیران ، به تدابیر بدنی به مقتضای هر سن می پردازد.
• مقاله سوم شش باب دارد و تدابیر لازم در مزاج های غیر معتدل و پس از آن تدابیر افراد بسیار فربه و بسیار لاغر را بیان می کند.
• مقاله چهارم در دو باب ، به تدبیر مسافرین زمینی و دریایی و حفظ صحت اعضای گوناگون بدن و نیز تدبیر دست و پا در سرما اختصاص یافته است.
• خاتمه کتاب شامل ده فائده است ، بدین سان که نه فائده نخست آن سود و زیان و شرایط مصرف خوراکی های رایج را بیان می کند و فائده دهم به بیان پیدایش و بروز علامات هشدار دهنده ای می پردازد که پیشاپیش دال بر بیماری اند.

بخشی از فهرست مطالب کتاب حفظ الصحه ناصری :

• کلام استاد اسمتعیل ناظم
• کلام دوست مجید انوشیروانی
• پیشگفتار

مقدمه

• فصل اول : تعریف و فایده و موضوع طب و تعریف صحت و مرض
• فصل دوم : در شرایط حفظ صحت و تکلیف طبیب در آن
• فصل سوم : در تکلیف طبیب در امر حفظ صحت

مقاله اول : تدبیر سته ضروریه

فصل اول : در تدبیر هوای محیط و تدبیر چهار فصل

• بهار
• تابستان
• پاییز
• زمستان
• تغییرات غیر طبیعی هوا
• طبایع مساکن
• مساکن حاره
• مساکن بارده
• مساکن رطبه
• مساکن یابسه
• اختیار مسکن
• تغییرات مضاده مجرای طبیعت

فصل دوم : تدبیر ماکول و مشروب

……..