بررسی محصول القانون فی الطب الکتاب الخامس ( قرابادین )
القانون فی الطب الکتاب الخامس فی الاقراباذین
نگارنده : ابوعلی حسین بن عبدالله سینا
مقدمه و تصحیح : علیرضا مسعودی
قطع : وزیری
صحافی : جلد سخت
تعداد صفحات : ۳۶۸ صفحه
القانون فی الطب الکتاب الخامس فی الاقراباذین
کتاب القانون فی الطب جلد پنجم ( قرابادین و داروسازی ) با مقدمه و تصحیح علیرضا مسودی می باشد.
کتاب پنجم قانون در طب در موضوع داروهای ترکیبی و داروسازی و به اصطلاح اطبا قرابادین به رشته تحریر درآمده است.
شیوه تصحیح این کتاب نیز مانند کتاب های پیشین است ، اما در آن برخلاف کتاب اول و دوم استفاده گسترده ای از نسخه چاپی دانشگاه همدرد شده است.
قابل ذکر است که نسخه همدرد خود شامل شش نسخه خطی و چاپی از کتاب قانون در طب است و چنانکه در مقدمه آن آمده این نسخه ها عبارتند از :
- نسخه خطی کتابخانه ایاصوفیه استانبولل به تاریخ کتابت ۶۱۸ ق. حکیم عبدالحمید در مقدمه تصحیح همدرد در اهمیت این نسخه که نسخه اساس آن چاپ نیز هست گفته : اهمیت و قدمت نسخه ایاصوفیه از اینجا روشن می شود که در جایی از آن چنین نوشته شده :این فصل از کتاب در نسخه ای است که گفته شده با نسخه اصل که برای مصنف (ابن سینا) بوده مقابله شده است.
- نسخه خطی دوم ، نسخه شاه امانی بوده است که فقط مجلد دوم و پنجم آن بدست آمده و کتابت آن در ۱۱۳۳ ق در دهلی به پایان رسیده است.
- نسخه چاپی روم (سربی) که در ۱۵۹۳ میلادی منتشر شده است.
- نسخه چاپی تهران (سنگی) که در ۱۲۹۵ هجری منتشر شده است.
- نسخه چاپی بولاق (سربی) که در ۱۲۹۴ هجری در مطبعه بولاق مصر منتشر شده است.
- نسخه چاپی قانون در مطبعه نامی ، لکهنو هند که در ۱۳۲۴ هجری منتشر شده است.
محقق گرامی در ادامه می گوید : در بررسی های دقیق که نسبت به نسخه های قانون به عمل آمده ، این نکته روشن گردیده که هیچ یک از نسخ قانون به طور کامل صحیح نیست بلکه در هر نسخه ای اعم از چاپی و خطی ، اغلاطی دیده می شود و به لحاظ اعتبار نسخه «ایاصوفیه» مقرر شد که به عنوان نسخه اصل برای تصحیح کتاب قانون انتخاب شود…(مقدمه قانون همدرد).
در تصحیح این کتاب با استفاده از نسخه هایی که در ذیل خواهد آمد تلاش شد تصحیح انتقادی انجام شود و ضبط بهتر و مناسب تر کلمات در متن کتاب درج گردد و موارد اختلافی به صورت پانویس آورده شود و برای تحقیق از بین شروح موجود بیشتر شرح ابن نفیس قرشی مورد استفاده قرار گرفته است و به دلیل حجم کم آن ، بیشتر مطالب شرح در پاورقی نوشته شده است و از شرح حکیم جیلانی در موارد نادر استفاده شد و منابع دیگری که در تحقیق مورد استفاده قرار گرفته در پاورقی با ذکر منبع نوشته شده است.
نسخ و شروح مورد استفاده برای تصحیح این کتاب :
- قانون سنگی تهران
- قانون چاپ بولاق مصر
- قانون مصحح دانشگاه همدرد هند
- شرح قانون صدرالدین علی جیلانی
- شرح قانون ابن نفیس قرشی
بخشی از فهرست مطالب کتاب القانون فی الطب جلد پنجم ( قرابادین و داروسازی ) :
- الکتاب الخامس فی الاقراباذین
- المقاله العلمیه فی الحاجه الی الادویه المرکبه
- فصل فی کیفیه الترکیب
- الجمله الاولی فی المرکبات الراتبه فی القراباذینات . تشتمل علی اثنی عشر مقاله
- المقاله الاولی فی التریاقات و النعاجین الکبار
- التریاق الفاروق
- اقراص الافاعی
- صنعه اقراص الاسقیل
- نسخه اقراص الاندروخورون
- نسخه اخری لهذا القرص
- المثرودیطوس
- نسخه المثرودیطوس للجمهور
- صنعه قوفیون المستعمل فی المثرودیطوس
- تریاق عزره
- نسخه اخری من تریاق عزره
- صنعه اقراص الاندروخورون المستعمله فیه
- تریاق الاربعه
- سوطیرا و هو المخلص الاکبر
- اقراص ادرومعموا
- بزرگ دارو
- معجون الفلاسفه
- الشلیثا و منافع ذلک
- اخلاط الشلیثا من نسخه اخری
- ….
کتاب های مرتبط :
مسعود پیرانی –
استاد مسعودی انصافا کارشون ارزشمنده.